Huta Królewska - Muzeum Hutnictwa w Chorzowie

1802

Rozpoczęcie produkcji

Zezwolenie na powstanie huty wydał Urząd Górniczy w Tarnowskich Górach 27 października 1797 r. Inicjatorem budowy był hrabia Friedrich Wilhelm von Reden. Plany opracował Johann Friedrich Wedding. Założenia huty uchodzą za jedno z największych osiągnięć ówczesnej architektury przemysłowej na świecie. Prace, które nadzorował John Baildon, rozpoczęto w 1798 r. Produkcja ruszyła we wrześniu 1802 r. W 1818 r. ogień płonął już w aż czterech wielkich piecach. Przy obecnej ulicy Kalidego zbudowano pierwsze w Królewskiej Hucie, częściowo do dzisiaj istniejące, domy mieszkalne (pierwsze z nich powstały już w 1798 r.),

Fragment najstarszego zdjęcia Królewskiej Huty, zabudowania huty, 1856 r., fot. nieznany, sygn. MCh/H/4359/MH

I poł. XIX w.

W 1807 r. rozpoczęto budowę huty cynku Lydognia, gdzie produkcję uruchomiono dwa lata później. W latach 1838-1844 powstała huta Alvensleben, która stała się jednym z wydziałów Königshütte. Od 1843 r. w zakładzie kolejno uruchamiano piece pudlarskie (unowocześniając produkcję i podnosząc, jakość wyrobów), a także wybudowano walcownię i młotownię, dzięki czemu huta wytwarzała gotowe wyroby walcowe, specjalizując się m.in. w produkcji szyn kolejowych. W następnych latach hutę rozbudowywano i otwierano kolejne wydziały - walcowni szyn kolejowych oraz stalowni bessemerowskiej.

Widok na hutę „Krółewską”, Litografia podkolorowana gwaszem,, ok. 1820, E.W.Knippla r., litografia , sygn. MCh/H/3825/MH

II połowa XIX w.

W 1870 r. Königshütte przejął hrabia Hugo Henckel von Donnersmarck i połączył z siemianowicką Laurahütte, zaś w 1871 r. powstała spółka akcyjna Zjednoczone Huty Królewska i Laura. Uruchomiło to proces modernizacji i rozbudowy zakładu. Spółka zakupiła lub wydzierżawiła kilka kopalń. Zakłady wchodzące w skład Königshütte świadczyły usługi i oferowały gotowe produkty odbiorcom zewnętrznym. Huta finansowała lub współfinansowała działalność szkoły przysposobienia zawodowego i szkoły zawodowej dla chłopców, związku sportowego oraz biblioteki ludowej i teatru miejskiego. W latach I wojny światowej funkcjonowanie huty zależne było od wymogów gospodarki wojennej, zaś produkcja obejmowała przede wszystkim realizację zamówień dla armii niemieckiej.

Widok ogólny od południa na zabudowania Königshütte ok. 1870 r., fot. nieznany, sygn. MCh/Przem/2/21/MH

Dwudziestolecie międzywojenne

W lipcu 1917 r. wyodrębniono z huty warsztaty przetwórcze (po II wojnie światowej przemianowane na Chorzowską Wytwórnię Konstrukcji Stalowych, w skrócie – „Konstal”, obecnie to oddział spółki Alstom Polska S.A.), produkujące po latach m.in. charakterystyczne wagony tramwajowe czy składy kolejowe. W 1926 r. huta weszła w skład koncernu Górnośląskie Zjednoczone Huty Królewska i Laura SA Górniczo-Hutnicza. Była wówczas jedną z największych i najnowocześniejszych hut w II RP. Jej produkcja sięgała 20–30% ogółu krajowej wytwórczości żelaza i stali.
W 1935 r. huta otrzymała nazwę „Piłsudski”. W 1937 r. skonstruowano nowy wielki piec „A”. Od tego samego roku huta należała do Wspólnoty Interesów Górniczo-Hutniczych w Katowicach.

Widok na Königshütte od stron obecnej ul. Moniuszki i Katowickiej, 1904 r., fot. nieznany, sygn. MCh/HF/3814/MH

II Wojna Światowa

W latach II wojny światowej (1939–45) hucie przywrócono nazwą Königshütte. Podczas hitlerowskiej okupacji huta pracowała przede wszystkim na potrzeby III Rzeszy, stanowiąc część spółki akcyjnej Verenigte Königs-und Bismrackhütte Aktiengesekkschaft. Huta zajmowała się przede wszystkim produkcją na potrzeby przemysłu zbrojeniowego. Na ten cel zaplanowano budowę elektrostalowni, której ukończenie przedłużało się ze względu na akty sabotażu. Po zajęciu Chorzowa przez Armię Czerwoną huta na miesiąc zaprzestała produkcji.

Widok na Stalownię i Walcownię Königshütte od strony obecnej ul. Kościuszki, 1939-1945 r., fot. nieznany, sygn. MCh/HF/3710/16/MH

Okres PRL

Po II wojnie światowej produkcję szybko wznowiono. Stało się to już 18 lutego 1945 r. Od tego dnia zakład nosił też nową nazwę – Huta „Kościuszko”. Sukcesywnie zwiększano zatrudnienie, które do roku 1955 wzrosło do liczby 9515 pracowników. Okres powojenny był nie tylko dla Huty „Kościuszko”, lecz także dla całego przemysłu metalurgicznego czasem szczególnej prosperity. Główną przyczyną tego stanu rzeczy był duży popyt na wyroby stalowe, wykorzystywane do odbudowy zniszczonej wojną Polski.
Huta „Kościuszko” stała się beneficjentem planu trzydziestoletniego, dzięki któremu zmodernizowano m.in. linię produkcyjną. Dodatkowo, uruchomiono kolejne dwa wielkie piece.
Dzięki wyrobom produkowanym w Chorzowie powstały m.in. mosty: średnicowy, Poniatowskiego i Śląsko-Dąbrowski w Warszawie, most fordoński w Bydgoszczy, liczący 335 m. maszt nadajnika radiowego i telewizyjnego w Raszynie, a także przeszło dwukilometrowy most na Dunaju łączący Rumunię i Bułgarię.
W latach 70. XX w., podczas modernizacji pieców martenowskich i walcowni, sukcesywnie likwidowano części surowcowe huty. Do lat 90. XX w. zlikwidowano: stalownię górną, spiekalnię rur, baterię koksowniczą nr 1 oraz trzy wielkie piece.

Pocztówka prezentująca widok na wielkie piece Huty „Kościuszko” od strony placu Hutników w Chorzowie, 1963, fot. T. Hetmańczyk, wyd. Biuro Wydawnicze RUCH, sygn. MCh/HF/4432/MH

Początek XXI w.

W 1998 r. Huta “Kościuszko” stała się spółką akcyjną. W 2010 r. Ministerstwo Finansów przewidziało prywatyzację zakładu, którego upadłość ogłoszono w 2012 r.

Widok na fragment Stalowni Dolnej Huty „Kościuszko” od strony ul. Stanisława Moniuszki w Chorzowie, lata 80. XX w., fot. nieznany, sygn. MCh/H/7620/10/MH

Teraźniejszość

Obecnie na terenach historycznej Huty „Królewskiej” nadal działa przemysł metalurgiczny. Zlokalizowane są tu Arcelor Mittal Poland S.A. Oddział HUTA KRÓLEWSKA, Minec Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo robót inżynieryjnych oraz Alstom Polska S.A.
Huta działa, wprawdzie bez bazy surowcowej, ale z zachowaną ciągłością produkcyjną.

W budynku byłej elektrownii od 1895 r., zasilającej hutę, jak i całą osadę zlokalizowane jest Muzeum Hutnictwa. Więcej informacji na temat historii powstania Muzuem i znajdziesz tutaj https://muzeumhutnictwa.pl/historia/

Widok na Muzeum Hutnictwa, ArcelorMittal Poland S.A. Oddział HUTA KRÓLEWSKA oraz Minec Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo robót inżynieryjnych z góry. Fot. T. Zakrzewski, w dys. MH

Czy wiesz, że?

Na terenie huty znajdował się niegdyś kopalniany szyb.
Do dziś na terenach po Hucie „Królewskiej” bez problemu można odnaleźć ślady hutniczej produkcji – odpad wielkopiecowy, szlakę.
Fragmenty kolonii (w śladzie ul. Kalidego) wybudowanej dla pracowników Königshütte to najstarsze zachowane osiedle robotnicze na terenie Górnego Śląska.
W okresie swojego ponad 220–letniego funkcjonowania huta aż pięć razy zmieniała swoją nazwę.
Wizyta w Königshütte stała się inspiracją dla malarza Adolpha von Menzla do stworzenia słynnego obrazu „Walcownia Żelaza (Nowocześni Cyklopi)” (niem. Eisenwalzwerk (Moderne Cyklopen)) prezentującego warunki pracy hutników w XIX w. Dzieło uznawane jest za przełomowe w historii sztuki

Historia Huty „Królewskiej” / „Kościuszko”

Czy wiesz, że?

Na terenie huty znajdował się niegdyś kopalniany szyb.

Do dziś na terenach po Hucie „Królewskiej” bez problemu można odnaleźć ślady hutniczej produkcji – odpad wielkopiecowy, szlakę.

Fragmenty kolonii (w śladzie ul. Kalidego) wybudowanej dla pracowników Königshütte to najstarsze zachowane osiedle robotnicze na terenie Górnego Śląska.

W okresie swojego ponad 220–letniego funkcjonowania huta aż pięć razy zmieniała swoją nazwę.

Wizyta w Königshütte stała się inspiracją dla malarza Adolpha von Menzla do stworzenia słynnego obrazu „Walcownia Żelaza (Nowocześni Cyklopi)” (niem. Eisenwalzwerk (Moderne Cyklopen)) prezentującego warunki pracy hutników w XIX w. Dzieło uznawane jest za przełomowe w historii sztuki

Historia Huty „Królewskiej” / „Kościuszko”

Czy wiesz, że?

Na terenie huty znajdował się niegdyś kopalniany szyb.

Do dziś na terenach po Hucie „Królewskiej” bez problemu można odnaleźć ślady hutniczej produkcji – odpad wielkopiecowy, szlakę.

Fragmenty kolonii (w śladzie ul. Kalidego) wybudowanej dla pracowników Königshütte to najstarsze zachowane osiedle robotnicze na terenie Górnego Śląska.

W okresie swojego ponad 220–letniego funkcjonowania huta aż pięć razy zmieniała swoją nazwę.

Wizyta w Königshütte stała się inspiracją dla malarza Adolpha von Menzla do stworzenia słynnego obrazu „Walcownia Żelaza (Nowocześni Cyklopi)” (niem. Eisenwalzwerk (Moderne Cyklopen)) prezentującego warunki pracy hutników w XIX w. Dzieło uznawane jest za przełomowe w historii sztuki

Ustawienia plików cookies